Rasy psów
Geneza ras psów
Psy domowe są częścią rodziny psowatych, która obejmuje 15 rodzajów i 40 gatunków rozsianych po całej kuli ziemskiej, z wyjątkiem Antarktydy. Rodzina ta, znana jako Canidae, zaczęła się kształtować na granicy pliocenu i plejstocenu, około 2 milionów lat temu. W tym czasie rozwinął się genotyp charakterystyczny dla dzisiejszych mięsożerców, który wyróżnia się unikalnym uzębieniem umożliwiającym miażdżenie i żucie pokarmu dzięki specyficznemu zestawowi zębów – czterem górnym przedtrzonowcom i pierwszemu dolnemu trzonowcowi.
Analiza uzębienia pozwala na śledzenie ewolucji psów i ich przodków, historia ta jednak sięga dalej niż 2 miliony lat temu. W mioceńskim okresie, który trwał od 26 do 7 milionów lat temu, pojawiło się 42 rodzaje zwierząt należących do rodziny psowatych. Leptocyona jest uznawany za bezpośredniego przodka tej rodziny, z którego wywodzą się gatunki takie jak szakale, kojoty, wilki, a przez proces udomowienia – również psy domowe.
Ile jest ras psów?
Odpowiedź na pytanie o dokładną liczbę ras psów nie jest prosta, ze względu na to, że nowe rasy są rozwijane, podczas gdy inne mogą zanikać.
Ostrożne szacunki sugerują, że na świecie istnieje ponad 400 różnych ras psów. Jako solidny punkt odniesienia często przyjmuje się klasyfikację przygotowaną przez Międzynarodową Federację Kynologiczną (FCI), która do 16 listopada 2022 roku zarejestrowała 370 ras, z terierem walenckim jako ostatnią na liście.
Związek Kynologiczny w Polsce (ZKwP) w swoim raporcie za rok 2021 podał, że znanych jest 449 ras psów, z czego tylko 36 nie jest akceptowanych przez FCI.
Zatem dokładne ustalenie liczby ras psów jest zadaniem skomplikowanym ze względu na dynamikę zmian. Niemniej jednak, klasyfikacja FCI jest powszechnie uznawana za najbardziej wiarygodne źródło informacji na temat ras psów w Europie.
Klasyfikacja ras psów
Podział ras psów według FCI obejmuje 10 grup, odzwierciedlających ich pierwotne funkcje i charakterystyczne cechy. Wśród nich znajdują się owczarki i psy pasterskie, pinczery, sznaucery, molosy, teriery, jamniki, szpice, psy gończe, wyżły, a także psy ozdobne i do towarzystwa oraz charty. Taka klasyfikacja umożliwia lepsze zrozumienie unikalnych predyspozycji i temperamentów poszczególnych ras, co jest niezwykle pomocne przy wyborze czworonoga do rodziny.
Grupa 1 owczarki, psy pasterskie i stróżująca
Rasy psów z tej grupy to zwierzęta, których pierwotnym przeznaczeniem było zaganianie stad owiec i bydła oraz chronienie ich przed drapieżnikami.
Grupa 2 pinczery, sznaucery, molosy, psy górskie i szwajcarskie psy pasterskie
Rasy psów z tej grupy są wyraźnie niejednorodne, to co łączy wszystkie te psy to wykorzystywanie ich do stróżowania.
Grupa 3 teriery
Rasy psów z tej grupy to praktycznie tylko rasy brytyjskie. Psy myśliwskie wykorzystywane do polowania w norach i na drobną zwierzynę, a także do tępienia gryzoni.
Grupa 4 jamniki
Jamniki stanowią niewielką odrębną grupę ras psów różniących się jedynie wielkością i rodzajem sierści.
Grupa 5 szpice i psy pierwotne
Rasy psów z tej grupy są niewątpliwie najstarszymi rasami udomowionymi – żyjące półdziko chartowate psy z obszaru Morza Śródziemnego i szpice.
Grupa 6 psy gończe i posokowce
Rasy psów z tej grupy to mnoga lista psów myśliwskich, które posługują się węchem.
Grupa 7 wyżły
Te rasy psów mają jedną wspólną cechę – wystawiają zwierzynę. Wyżły to potomkowie psów gończych i jedne z najbardziej wszechstronnych psów myśliwskich.
Grupa 8 psy aportujące, płochacze i dowodne
Rasy psów z tej grupy to wyspecjalizowane psy myśliwskie, których celem jest wypłaszanie zwierzyny z zarośli i aportowanie ustrzelonych zdobyczy.
Grupa 9 psy ozdobne i do towarzystwa
Najbardziej niejednolita grupa ras psów, które zostały wyhodowane tylko po to, by dotrzymywać ludziom towarzystwa.
Grupa 10 charty
Charty to niewielka grupa ras psów, które wykorzystywane były w przeszłości w myśliwskie do gonienia za zwierzyną, posługując się wzrokiem.
Małe rasy psów
W kategorii psów o małych rozmiarach możemy spotkać prawdziwie niewielkie egzemplarze, których waga często nie przekracza 2 kilogramów. Do grupy najmniejszych przedstawicieli psów należą takie rasy jak:
- chihuahua;
- yorkshire terier (inaczej york);
- bolończyk;
- maltańczyk;
- pomeranian, znany również jako szpic miniaturowy;
- hawańczyk;
- shih tzu;
- pekińczyk.
Małe psy doskonale sprawdzają się w roli towarzyszy domowych, charakteryzując się przyjacielskim usposobieniem i zazwyczaj brakiem agresji. Choć mają pewne wady, jak na przykład skłonność do hałasowania czy problemy z lękiem separacyjnym, to z odpowiednim podejściem i zaangażowaniem ze strony właściciela mogą szybko się uczyć. Dzięki temu możliwe jest ich uczestnictwo w różnych aktywnościach i psich dyscyplinach sportowych, na przykład w rally-o czy nosework.
Średnie rasy psów
Psy o średnich rozmiarach cieszą się dużą popularnością ze względu na swój uniwersalny rozmiar – nie są ani zbyt małe, ani zbyt duże, co czyni je idealnymi zarówno do mieszkań o średnich rozmiarach, jak i do domów z większymi ogrodami. Psy średniej wielkości często pochodzą z linii myśliwskich, takich jak retrievery, posokowce, bassety czy różne rasy typu bull, i generalnie potrzebują sporo ruchu. Doskonale sprawdzają się w aktywnym trybie życia, towarzysząc właścicielom w biegach czy uprawiając różne psie sporty.
Wśród najbardziej znanych i lubianych ras psów średniej wielkości znajdują się:
- Buldog francuski,
- Pudel średni,
- Sznaucer średni,
- Beagle,
- Golden retriever,
- Owczarek australijski,
- Labrador retriever,
- Bulterier,
- Cocker spaniel angielski,
- Staffordshire bull terrier,
- Welsh corgi pembroke,
- Basset hound,
- Pointer,
- Terier walijski.
Te rasy są znane z dobrego charakteru, zdolności do nauki i przystosowania do różnych warunków życia, co sprawia, że są chętnie wybierane przez miłośników psów.
Duże rasy psów
Psy dużej rasy potrzebują więcej miejsca oraz często bardziej doświadczonych właścicieli. Jeszcze większe od nich są psy rasy olbrzymiej, które posiadają unikalne wymagania. Właściciele takich psów muszą być zdolni do zaspokajania zarówno ich potrzeb fizycznych, jak i psychicznych.
Wśród najczęściej wybieranych dużych ras psów znajdują się:
- Owczarek niemiecki,
- Amstaff (American Staffordshire Terrier),
- Amerykański pitbull terier,
- Bernardyn,
- Mastif angielski,
- Dog niemiecki (Wielki Dane),
- Doberman,
- Wilczak czechosłowacki,
- Rottweiler,
- Buldog angielski,
- Nowofundland,
- Berneński pies pasterski,
- Wyżeł weimarski.
Te rasy są znane z różnorodności charakterów i zastosowań, od psów stróżujących po niezawodnych towarzyszy, ale wszystkie łączy potrzeba przestrzeni do życia i aktywności, a także konieczność zapewnienia im odpowiedniej opieki i szkolenia.
Polskie rasy psów
Polskie rasy psów uznane przez Międzynarodową Federację Kynologiczną (FCI) obejmują:
- Polski owczarek nizinny, znany również jako PON,
- Chart polski,
- Gończy polski,
- Ogar polski,
- Owczarek podhalański.
Aktualnie na oficjalne uznane przez FCI oczekuje jeszcze polski spaniel myśliwski.